Roztocza kurzu domowego to jedne z najczęściej uczulających alergenów. Chociaż objawy uczulenia są najsilniejsze w okresie jesienno-zimowym, to osoby chore mogą odczuwać dolegliwości przez cały rok. Czym są roztocza? Czy można unikać tego alergenu?

Roztocza – czym są?

Roztocza kurzu domowego to małe stawonogi, których nie zobaczymy gołym okiem. Osiągają długość 0,1-0,5 mm, więc można je obserwować tylko pod mikroskopem. Występują w zamkniętych pomieszczeniach, a ich nazwa pochodzi od siedliska, w którym bytują. Żywią się złuszczającym się ludzkim i zwierzęcym naskórkiem, który stanowi składnik kurzu.

Warunki sprzyjające rozwojowi roztoczy

Roztocza zajmują te pomieszczenia, które są szczególnie często uczęszczane przez człowieka. Bytują wszędzie tam, gdzie ich pożywienie, czyli złuszczony naskórek znajduje się w dużej ilości. Roztocza żyją w pościeli, kocach, tapicerkach mebli, pluszowych zabawkach i dywanach. Dobrze rozwijają się w temperaturze 20-25 i przy wilgotności powietrza ok. 70%. Szczególnie sprzyja im sezon grzewczy, kiedy rzadko wietrzy się pomieszczenia. Ciepło kaloryferów oraz brak odprowadzania wilgoci z domu to dobre warunki do rozwoju i rozmnażania się roztoczy.  [1]

Alergia na roztocza

Często myśląc o alergii na roztocza kurzu domowego, mówimy, że ktoś jest uczulony na kurz. Nie jest to jednak poprawne określenie, bo roztocza nie są jedynym składnikiem kurzu. Zwykle nie zdajemy sobie z tego sprawy, ale również nie same roztocza są alergenami. Objawy uczulenia wywołuje kontakt z ich odchodami lub innymi wydzielinami.

Alergia na roztocza należy do alergii wziewnych. Oznacza to, że substancje uczulające dostają się do organizmu przede wszystkim przez drogi oddechowe. Nie da się całkowicie uniknąć kontaktu z kurzem, więc objawy alergii mogą się utrzymywać przez cały rok, chociaż najmocniej są wyrażone jesienią i zimą, bo wtedy najwięcej czasu spędzamy w zamkniętych pomieszczeniach. Objawy uczulenia nasilają się szczególnie podczas sprzątania domu czy wymiany pościeli. Najczęstsze symptomy to:

• uczucie zatkanego nosa, zwłaszcza o poranku,
• spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
• kichanie,
• katar,
• zaburzenia węchu,
• świąd nosa,
• swędzenie, łzawienie, zaczerwienienie oczu.

Kontakt z alergenami roztoczy może także nasilać lub wywoływać objawy astmy. [1]

Jak pozbyć się roztoczy?

Często alergii na roztocza kurzu domowego nie da się całkowicie wyleczyć. Nie można też w pełni unikać ekspozycji na alergen – wymagałoby to stałego przebywania w sterylnych warunkach. Można jednak próbować zmniejszać narażenie na roztocza w domu, co przyczyni się do złagodzenia objawów uczulenia. Oto działania profilaktyczne, które warto stosować:

• utrzymuj wilgotność powietrza w domu poniżej 50% – pomogą w tym osuszacze powietrza i klimatyzatory;
• utrzymuj temperaturę w domu poniżej 22
• często wietrz pomieszczenia;
• pościel, koce, maskotki, zasłony i firanki pierz regularnie w temperaturze co najmniej 60– w razie nasilonych dolegliwości alergicznych nawet co tydzień;
• pozbądź się niepotrzebnych „zbieraczy kurzu”, czyli m.in. miękkich dywanów i ciężkich, grubych zasłon;
• regularnie odkurzaj dywany i tapicerowane powierzchnie (jeśli masz taką możliwość – poproś o pomoc któregoś z domowników, żeby zmniejszyć Twój kontakt z kurzem);
• do usuwania kurzu z twardych powierzchni (stoły, parapety, meble) używaj mokrej szmatki lub ścierki z mikrofibry;
• jeśli odzież, np. ubrania sezonowe, nie była używana przez dłuższy czas – wypierz ją przed założeniem;
• rozważ zakup materaca antyalergicznego oraz pościeli ze specjalnej, ciasno plecionej tkaniny, która nie jest przepuszczalna dla roztoczy. [1] [2]

Jak leczyć alergię na roztocza?

Przed wdrożeniem odpowiedniego leczenia ważne jest postawienie diagnozy. Z objawami alergii należy zgłosić się do lekarza rodzinnego lub od razu do alergologa, który zleci wykonanie testów skórnych lub oznaczenie przeciwciał we krwi.

Podstawa poprawy stanu pacjenta to profilaktyka, czyli unikanie ekspozycji na kurz. Jeśli chodzi o leki, to w pierwszej kolejności specjalista może zlecić preparaty antyhistaminowe, w tym lek na alergię bez recepty zawierający loratadynę, desloratadynę czy bilastynę. Te substancje to tzw. leki II generacji, które są dobrze tolerowane i znoszą objawy uczulenia bez efektu usypiania, co było niekorzystnym działaniem ubocznym starszych preparatów. W leczeniu stosowane są także glikokortykosteroidy, głównie donosowo, które znoszą miejscowy stan zapalny.

Możliwe jest także leczenie przyczynowe pod postacią immunoterapii swoistej. To postępowanie ma na celu uzyskanie tolerancji na alergen, przez co po kontakcie z nim nie będą wyzwalane objawy uczulenia. Odczulanie jest procesem długotrwałym, trwa od 3 do 5 lat. Polega na przyjmowaniu szczepionki doustnej lub podskórnej. Stężenie alergenu w szczepionce jest stopniowo zwiększane, organizm przyzwyczaja się do uczulającej substancji i objawy alergii ustępują. Włączenie do terapii immunoterapii pozwala także na stopniowe zmniejszanie dawek przyjmowanych leków działających objawowo. [2]

Walka z alergią na roztocza kurzu domowego jest trudna i często trwa przez wiele lat. Dlatego ważne jest ustalenie z lekarzem odpowiedniej terapii możliwie jak najlepiej łagodzącej objawy. Działania mające na celu zmniejszenie ekspozycji na alergen mogą wydawać się uciążliwe, ale z czasem stają się codziennym nawykiem.

Bibliografia

[1]       P. Aggarwal i S. Senthilkumaran, „Dust Mite Allergy”, w StatPearls, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 2023. Dostęp: 26 sierpień 2023. [Online]. Dostępne na: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560718/

[2]       J. M. Wilson i T. A. E. Platts-Mills, „Home Environmental Interventions for House Dust Mite”, The Journal of Allergy and Clinical Immunology: In Practice, t. 6, nr 1, s. 1–7, sty. 2018, doi: 10.1016/j.jaip.2017.10.003.